Virtues
VIRTUES, Nl deugden
We hebben steeds opnieuw en bij voortduring te dealen met deugden. VIR staat in het Sanskriet voor held. Sanskriet is een taal die reeds 7 eeuwen voor Chr. bestond in het oude India.
Hoe helpen Deugden en Ondeugden in ons tijdsgewricht het samenleven?
Laat ons een werkplaats voorstellen waarin je als deelnemer wordt uitgenodigd mee te denken en je eigen ervaringen en twijfels in te brengen.
- In hoeverre zijn de normen en waarden aan het vervagen?
- Wat is het verschil tussen een waarde en een norm?
- Wat is de relatie tussen mijn drijfveren en de normen/waarden? Wat zijn deugden/ondeugden? en hoe verhouden deugden en ondeugden zich tot waarden en normen?
Allemaal actuele en relevante vragen waar we graag meer van willen begrijpen om dit ook beter te kunnen toepassen in ons (samen)leven.
Citaat prof. Cees Zwart
- "Onder meer heeft mij de vraag bezig gehouden waarom het beoogde maatschappelijk debat over waarden en normen mislukt is. Mijn voorlopige conclusie: Het gaat niet om herstel van waarden, normen en regels, maar om herontdekking. Het eerste wijst naar dwang van buitenaf, naar macht van autoriteiten. Het tweede wijst naar initiatief van binnenuit, naar eigen autoriteit."
Het gaat uiteindelijk om niets minder dan de metamorfose van de oeroude, traditionele deugdenethiek naar een nieuwe en eigentijdse.
Spreken over waarden en normen is vrij gewaagd omdat het al gauw lijkt op zedenprekerij.
Met de Dag van het Respect boeken we winst door dit te verbinden met normen en waarden. Met "fatsoen moet je doen" winnen we geen wedstrijd.
Respect raakt de innerlijke snaar bij ieder mens. Het is de bron / oerkracht van het leven. Het hangt samen met een diep gevoel van de mens en de kwetsbaarheid van het leven.
Door de stap te maken van Fatsoen naar Respect komen we in een hogere kwaliteit van beleving. Het vraagstuk van waarden en normen wordt in het perspectief geplaatst van de huidige maatschappelijk dynamiek en krijgt daardoor meer draagkracht voor de toekomst.
De vraag die we ons dienen te stellen is: Welke beschaving willen we met elkaar hebben?
- Waarden zijn gedragsverruimend, intens verlangen naar zingeving.
- Normen zijn gedragsbegrenzend, intens verlangen naar geborgenheid.
- Regels zijn gedragsordenend, intens verlangen naar regelmaat en ritme.
We leven nu in een tijdsgewricht die aan het kantelen is van collectiviteit naar individualiteit.
Dit kan alleen goed plaatsvinden indien dit gepaard gaat met verinnerlijking.
Het netwerk-organisme wat ik meer en meer waarneem in onze mondiale activiteiten (internet, een veelheid van kleine organisaties en tijdelijke coalities) helpt ons hierin verder.
Huidige kenmerken hiervan herken je in open samenlevingen, dynamisch zijn, veel interactie en verwarring, kosmopoltisch bewustzijn (ken grenzen van je eigen identiteit), narratief bewustzijn (ken het verhaal van de ontwikkeling).
Wat is onze MENSONTWIKKELING?
Waar komt uw inspiratiebron van moraliteit vandaan?
Wat zijn Deugden (VIRTUES)?
Deugden behoren tot een morele categorie ook wel juist of goed gedrag genoemd.
Voorbeelden van deugden uit oude Griekse tijd flinkheid, geestkracht, voortreffelijkheid. Areté – deugd - staat voor het streven naar 'zijn', waarbij perfectie en kwaliteit onlosmakelijk verbonden worden aan de mens als geheel.
Moderne uitdrukking hiervoor is ‘competentie’. Mensen geven met deugden vorm aan hun onderlinge betrekkingen.
Probeer het begrip deugden / ondeugden ruimer te begrijpen, creatiever en spannender. Deugden zijn niet de tegenstelling van ondeugden.
Ethiek, een levensstijl, zoeken van de mens om zo wijs mogelijk in het leven te zijn en te staan.
- Bewustzijnshouding nu (2006) gericht (primair) op fysieke / materiële aanwezigheid oftewel materieel bewustzijn.
- Bewustzijnshouding in antieke wereld primair gericht op wereld van de goden oftewel mythologisch bewustzijn.
- Mythe = beeldverhaal waarin mens zijn essenties herkent, daardoor ontstaat resonantie (direct) van ziel op verhaal.
panta rhei – alles stroomt niets blijft – entelechie – in volkomenheid (zijn) houden – telos – einde, doel, het in werkelijkheid komen van wat in aanleg was, geest die het lichaam bezielt en zo maakt tot levend zijn en tot ontwikkeling en volmaaktheid leidt - In de werkelijkheid zit het geheim van de wording
Mens werkt aan eigen ontwikkelingsgang en ontwikkeling van sociale leven.
Verschillen tussen Plato en Aristoteles
Plato brengt deugden in kaart:
Wijsheid – vermogen van de geest- Matigheid – maatvoering, innerlijk goede maat- Dapperheid – moed, levensgebied beschermen, naar binnen gekeerd- Rechtvaardigheid – deze deugd zet de drie voorgaande op terechte plaats, laat de orde der dingen niet verstoren- Leidend principe – bezonnenheid – dit is het vermogen om juiste verhouding aan te brengen wat je toestaat en wat toegestaan wordt.
Aristoteles beschrijft het proces. Dit is de sleutel naar de ingang van deugden / ondeugden. Een deugdzaam mens bezit een door het verstand vaardigheid / vermogen om balans te houden tussen teveel en te weinig.
1ste stroming
Deugd is proces van voortdurende oordeelsvorming over twee beproevingen. Deugd is geen tegenoverstelling van ondeugd. Het omgaan met deugden en ondeugden is creatiever en spannender.
2de stroming
Vind de maat van je eigen innerlijk mens-zijn. Mens is microkosmos als weerspiegeling van macrokosmos. Vindt hieruit de maat naar binnen en ook de maat naar buiten. Bewustzijnsvorming en de omgang daarmee, daar gaat het om.
De beweging bergafwaarts met deugden en ondeugden.
Overgang van de Grieken naar Middeleeuwen.
Een belangrijk keerpunt in 4de eeuw na Chr. met Ambrosius, herschikking van kardinale deugden. 5de deugd wordt toegevoegd – nederigheid – dit wordt leidend hoe mens deugdzaam kan worden. Daarnaast bestaan theologische deugden – geloof, hoop, liefde –
Nieuwe deugden zijn totaalpakket die de mensheid begeleidt. Ze hebben negatieve gevolgen voor deugdenleer.
Er ontstaat strijd om deugden / ondeugden, ze staan tegenover elkaar, er moet een overwinning zijn van de deugden. Mens staat terzijde in dit verhaal, het is uit handen van de mens genomen.
Overgang van Middeleeuwen naar Moderne tijd / Nieuwe tijd
aarde wordt primaire bewustzijnsoriëntatie
Deugden / ondeugden dreigen te verworden tot fatsoensnormen als we niet bereid zijn het hierover te hebben met elkaar. Ondeugden worden ziektebeelden, psychische afwijkingen. Er ontstaat een nieuwe deugd namelijk redelijkheid. Als glans van de verlichting, mens is redelijk dier, rede komt terug als sturende factor, ethiek wordt praktische rede.
Subdeugden ontstaan zoals:
- – haalbaarheid – (functionaliteitethiek), als het werkt moet je het doen
- – rechtmatigheid van handelen – (legitimiteit), juridisering, zegt niets over de zinvolheid
- – doelmatigheid – verzakelijking, zegt niets over de zingeving
De vraag hierbij is:
“Zijn deze deugden toekomstkrachtig?"
"Helpen ze de mens aan hogere waarden / normen?"
Hoe koppelen we deze inzichten en gedachtengangen met Spiral Dynamics en onze missie HARTelijk Dank? Welke deugden vinden we met elkaar als reisgezelschap van belang?