Aloha:afrekenen graag

Pieter verkoopt groente. Op de Albert Cuyp. Sinds een jaar of twintig gaat hij elke week een ochtend naar de veiling, om in te kopen. Pieter heeft ondertussen een goede neus ontwikkeld voor de kwaliteit die zijn klanten zoeken, en de prijs die ze graag betalen willen. Om een uur of zes a zeven begint hij zijn stand op te bouwen en zijn groenten uit te stallen. Met zijn buren maakt hij wat grapjes. Ze drinken koffie in het koffiehuis. Wanneer Pieter's vrouw Margie het cafe binnekomt gaan ze aan het werk voor de rest van de dag. Sommige van zijn buren iets verder weg verkopen ook groenten. Pieter en Margie moeten dus opletten met hun prijzen. Met minimale marges overleven ze. Bijna elke dag weten Margie en haar man voldoende te verkopen.

In het geval van Pieter en Margie is het zo een beetje het meest eenvoudig om vast te stellen wat de prijs is van wat ze op de markt verkopen, wat de waarde ervan is ten opzichte van de waar in andere stalletjes, en wat de twee elk voor aandeel hebben in de verdiensten aan het einde van de dag. De metafoor dient dan ook om het marktdenken over waarde in te leiden, waarmee economen een basis vonden om ons sociaal economisch systeem van afrekenen te begrijpen, te beschrijven en waar nodig beter te doen functioneren. Twee principes staan in dat denken altijd centraal: efficientie, en rechtvaardigheid.

Tussen twee onbekenden, in een liefsdesrelatie, binnen groepen, en binnen organisaties, bestaat snel onduidelijkheid over de waarde die eenieder inbrengt in het proces. Dat maakt afrekenen soms moeilijk. Dit patroon dient dat eenvoudiger te maken.